کارکرد عنصر موسیقی در پنج گنج نظامی گنجوی

Authors

  • حشمت قیصری دانشجوی دکتری رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد
  • رضا اشرف زاده استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد
Abstract:

موسیقی و ادبیات به عنوان دو فصل جدا نشدنی از دیرباز مورد توجه خاص قرار گرفته‌اند تا جایی‌ که نمی‌توان مرزی واقعی بینشان قرار داد و این در حالی ا‌ست که این دو مقوله با توجه به بسترهای گوناگون دارای استقلال و شخصیت‌های خاص خود نیز هستند. ارج نهادن و حرمت گذاردن به موسیقی، همانا حرمت گذاشتن به زبان فارسی است و نگرش بزرگان ادب پارسی به این مهم، ارزشمند و شایسته‌ی بررسی می‌باشد. اشارات صریح نظامی به ابزار و آلات موسیقی، وجود و تکرار فراوان اصطلاحات و عناصر مربوط به موسیقی در اشعارش، بیانگر میزان دانش و آشنایی کامل وی با این هنر است. پنج‌گنج نظامی علاوه بر مسائل ادبی و شاعرانه، مجموعه‌ی بسیار ارزشمندی است که در زمینه‌ی موسیقی می‌تواند مرجعی مفید جهت پژوهش باشد. این اثر که منبع عظیم حکمت و هنر می‌باشد، ضمن معرفی سازهای موسیقی و کاربرد آنها؛ بیانگر آداب و سنت‌های گذشتگان در زمینه‌ی سازهایی است که در مناسبت‌ها و اوقات گوناگون؛ نظیر مراسم استقبال از شاهان و بزرگان، مجالس بزم و سوگ، آغاز و میانه‌ی کارزار و ... نواخته می‌شده است. هر چند هر مناسبتی ابزار و آلات ویژه‌ی خود را داشته، اما ابزار و آلات مشترکی هم وجود داشته که مورد استفاده قرار می‌گرفته است. به‌ کارگیری آلات، سازها و آهنگ‌ها در هنگام بزم و رزم بسیار متنوع است، بسیاری از سازها جداگانه نواخته می‌شده و برخی دیگر؛ چون نای و رود، نای و بربط، چنگ و رباب، چنگ و بربط، و روئینه خم و شیپور در کنار یکدیگر همنوایی می‌کرده‌اند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

هویّت انسان در پنج گنج نظامی گنجوی

این پژوهش از نوع تحلیل محتواست که به تحلیل دیدگاه نظامی درباره هویت فردی، اجتماعی و آرمانی انسان در پنج گنج می پردازد. نظامی متفکّری آرمان گراست که شعر را در خدمت رهایی انسان از مدینه جاهله و دست یافتن به مدینه فاضله قرار داده است. پنج گنج، آیینه تمام نمای شخصیّت نظامی است که شاعر در آن غیر از جذبه عشق و زهد، متوجّه جلوه های گوناگون حیثیت و عظمت گوهر انسانی بوده است. او در سیمای قهرمانان قصّه هایش ...

full text

بررسی ترکیب اندام‌وار صنایع ادبی با محوریت استعاره در پنج گنج نظامی گنجوی

غافل شدن بلاغیون از متن‌های ادبی از قرن پنجم به بعد از جمله عواملی بوده است که باعث گردیده بلاغت سنتی فارسی ـ عربی از پیشرفت باز بماند و نوآوری‌های شاعران و نویسندگان نادیده گرفته شود. نمونه‌ای از این خلاقیت‌ها ترکیب ارگانیک صنایع ادبی است که فارغ از مبانی و روش‌های بلاغت سنتی گاه به صورت گذرا و غیرنظام‌مند از جانب برخی از محققان سنتی یا معاصر تحت عنوان همراهی یا ترکیب صنایع مورد اشاره قرار گرف...

full text

جلوه ‏های سخنوری در پنج ‏گنج نظامی

بازتاب سخن و اهمیّت آن، از آغاز تا کنون در آثار شاعران و نویسندگان، شایسته تأمّل است. در این میان نظامی گنجوی، شاعر داستان‏پرداز قرن ششم هجری، در منظومه‏های پنج‏گانه خویش به سخن، شعر و شاعری با دیدی انتقادی نگریسته؛ هرچند آراء و نظریّات او به صورت پراکنده در اشعارش جلوه‏گر شده است لیکن می‏توان با گردآوری آن ابیات به ژرفای بنیاد فکری او درباره ماهیّت سخن پی برد. در این جستار سعی شده است با آوردن مقدّ...

full text

موسیقی در شعر نظامی گنجوی

هنگامی که محور سخن شاعران موسیقیدان باشد،اگرچه می توان نام بسیاری را آورد ؛ اما پیرامون رودکی ، نظامی ، مولوی و حافظ، با قطعیت بیشتری می توان گفتگو کرد، اولین دلیل را خود شاعران در اشعارشان فریاد می زنند و علت دوم کارهای پژوهشی است که درباره ی موضوع موسیقی در آثار ایشان انجام شده است. نظامی با وجـــود سرودن بیش از هزار بیت دارای اصطلاحات موسیقی، ذکر انواع موسیقی بزمی ، رزمی ، درباری و مجلسـی ،...

15 صفحه اول

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 5  issue 18

pages  9- 39

publication date 2014-02-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023